GMINA WIERZCHLAS

GMINA WIERZCHLAS

Gmina Wierzchlas leży w południowo  - wschodniej części powiatu wieluńskiego,  zajmującego południowe krańce województwa łódzkiego. Sasiaduje z gminami: Działoszyn, Wieluń, Siemkowice, Osjaków i Pątnów. Powierzchnia gminy wynosi 119 km² , zamieszkuje ją ok. 6700 mieszkańców. Pod względem powierzchni jest to największa gmina w powiecie wieluńskim. Obszar gminy Wierzchlas położony jest na Wyżynie Wieluńskiej – najbardziej na północ wysuniętej części Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej. Znaczny procent powierzchni gminy obejmuje swymi granicami Załęczański Park Krajobrazowy.

RYS HISTORYCZNY

Gminę Wierzchlas utworzono pod koniec 1973r. W jej skład wchodzi 15 sołectw: Wierzchlas A, Wierzchlas B, Kraszkowice, Kochlew, Broników, Krzeczów, Przycłapy, Mierzyce, Toporów, Kamion, Strugi, Jajczaki, Łaszew AB , Łaszew Rządowy i Przywóz.

Nazwa Wierzchlas pochodzi od wzniesienia porosłego lasem.

Najstarsza zachowana wzmianka o Wierzchlesie pochodzi z 1323 roku. W 1520 r. powstała tu parafia pod wezwaniem Św. Mikołaja.

Pierwsza wzmianka o miejscowości Kamion pochodzi z roku 1382. Wiadomości źródłowe potwierdzają miejski charakter Kamiona. Regres gospodarczy z drugiej połowy XVII w. doprowadził do utraty praw miejskich przez ta miejscowość. W 1564 r. Kamion stanowił dobra stołowe królowej Bony.

Nazwa Krzeczów pojawiła się w 1471r.. Początkowo oznaczała tylko las. Na mapie z 1772r. odnosi się do trzech miejscowości. Od 1973 r. te trzy osiedla stanowią pod względem administracyjnym jedną miejscowość.

Toporów znany jest od 1386r. Do 1441 występował pod nazwą Zdrganie. Znaleziska archeologiczne wskazują na dawne pochodzenie osady. Toporów otrzymał prawa miejskie w 1464 r. Na przełomie XVII i XVIII w. utracił prawa miejskie.

Do dziś jeszcze odnajdujemy ślady przeszłości Kraszkowic, Mierzyc i Łaszewa, w postaci resztek dawnych folwarków.

Obszar gminy Wierzchlas pod względem archeologicznym jest jednym z najciekawszych na terenie województwa łódzkiego.

UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI

Gmina Wierzchlas leży na krawędzi Wyzyny Krakowsko – Częstochowskiej. Nizinno – wyżynny krajobraz  tworzy lekko falista równina polodowcowa. Charakterystyczne są pagórki typu morenowego oraz wzgórza zbudowane z wapieni. Różnica wysokości terenu mieści się w przedziale od 160 do 230 m.

Szczególnie urozmaiconą rzeźbąę posiada wschodnia część gminy, z doliną rzeki Warty w odcinku Przełomu Krzeczowskiego, gdzie różnica wysokości względnych dochodzą do 60 m.

WODY

Cała gmina stanowi obszar zasobowy wód podziemnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych „Częstochowa” , jej wschodnia część jest obszarem ochrony tych wód. Obszar gminy zależy do zlewni rzeki Odry. Główną rzeką odwadniajacą jest Warta.  Przepływa ona prze wschodnią część  gminy. Przez południowy obszar gminy płyną trzy cieki, które są dopływami Warty. Północną część gminy odwadniają cieki i rowy melioracyjne stanowiace dopływ rzeki Pysznej.

WARUNKI KLIMATYCZNE

Szczególnie korzystny bioklimat panuje w rejonie miejscowości Kamion. Położenie gminy w srodkowej części Polski oraz charakter rzeźby ułatwiają napływanie nad jej obszar różnych mas powietrza. Rzeka Warta przepływająca przez gminę wywiera wpływ na warunki klimatu w zakresie stosunków termiczno – wilgotnościowych. Obszary leśne ( ok. 35% powierzchni gminy) posiadają szczególne warunki klimatyczne, charakteryzujące się dużą zacisznością oraz mniejszymi amplitudami temperatur. Duze powierzchnie lasów sosnowych tworzą korzystny bioklimat dla wypoczynku i rekreacji.

SZATA ROŚLINNA

 Powierzchnia lasów w gminie Wierzchlas wynosi 4186 ha i stanowi 35,2 % powierzchni gminy. Występują one głównie we wschodniej części.  Dominują bory sosnowe, których bioklimat jest pod względem bioterapeutycznych i psychoregulujacym wybitnie unifikcjonalny.  Jest to typ zbiorowiska oddziałujący leczniczo na choroby układu oddechowego. Substancje lotne, obniżają ciśnienie krwi i wpływają tonizująco na układ nerwowy. Środowisko borów sosnowych jest w zasadzie wolne od czynników chorobotwórczych.

OCHRONA PRZYRODY

Obiekty chronione na terenie gminy Wierzchlas to 2 użytki ekologiczne, 8 pomników przyrody oraz Załęczański Park Krajobrazowy.

Użytki ekologiczne:

„ Wronia Woda”- odcięty meander rzeki Warty, urokliwe starorzecze, cenne siedlisko dla ptaków i innych zwierząt wodnych.

Bagno śródleśne w rejonie Krzeczowa

Pomniki przyrody:

Góra Świętej Genowefy pagór meandrowy na prawym brzegu Warty. Największa wapienna skała Parku z murawa naskalną na granicy zasięgu oraz rzadkimi gatunkami roślin. Wysokość skały wapiennej to około 10 m. Góra Świętej Genowefy swym wyglądem przypomina trupią czaszkę, czym od wieków inspiruje okoliczna ludność do tworzenia licznych legend (teren ZPK).

Grupa czterech dębów szypułkowych (256-375 cm) w Krzeczowie (teren ZPK).

Grupa 20 dębów szypułkowych (250-400 cm) rosnących w szpalerze na skraju lasu pod Krzeczowem(teren ZPK).

Klon zwyczajny w Kraszkowicach.

Aleja lipowa przy dworku w Kraszkowicach.

Grupa 40 drzew na ulicy Lipowej w Kraszkowicach.

Źródło Świętego  Floriana- krasowe wywierzysko w dolinie Warty pod Kochlewem o duzej wydajności i niezwykłym uroku.

ZABYTKI

Wiele obiektów na terenie gminy, z racji swojego datowania, umieszczonych jest w rejestrze konserwatora zabytków. Są to:

Drewniana kapliczka zrębowa z lat ok. 1750-1770 w Kamionie.

Młyn drewniano – murowany z XVIII / XIX w. Zlokalizowany na prawym brzegu Warty na skraju Kochlewa.

Kościół p. w. sw. Jana Chrzciciela w Łaszewie z I połowy XVI w. Znajduje się w centrum Łaszewa AB.  Restaurowany był a XVII w. , w 1740r. i później. W 1778 r. odbudowana została kruchta. Kościół jest drewniany, konstrukcji zrębowej z wieżą konstrukcji słupkowej, z zewnatrz oszalowany, przykryty gontem. Wewnątrz obiektu znajduje się strop z polichromią renesansową z połowy XVI w. o motywach kasetonów z rozetami, oddzielonych pasami o ornamencie kandelabrowym. Ołtarz główny kościoła pochodzi z drugiej połowy XVII w., nieco przerobiony, z rzeźbą gotycką Pieta z ok. 1430 r. Ambona jest barokowa, zapewne w. XVII, chrzcielnica późnogotycka z XVI w.

Kurhan książęcy w Łaszewie Rządowym z II/III w., znajdujący się po wschodniej stronie, na obrzeżach Łaszewa.

Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny w Mierzycach. Obecny, murowany kościół zbudowany 1837-1839 na miejscu drewnianego z w. XV. Neogotycki. Posiada trzy ołtarze z pierwszej połowy w. XIX o charakterze barokowym, dwie kropielnice gotyckie z początku XVIw. W kształcie kielicha z ornamentem roślinnym, z niedoczytaną datą 15… Druga zapewne z XVI w., bez stopy.

Kurhany z II/III w. n.e. w Przywozie. Znajdują się one w południowej części miejscowości na skraju lasu. Kurhany są znamiennymi pomnikami z tamtych odległych czasów, świadczą o bogatej przeszłości historycznej terenów Nadwarciańskich gminy Wierzchlas.

Kościół parafialny p.w. Św. Mikołaja w Wierzchlesie. Znajduje się on w centralnej części miejscowości. Obecny, murowany kościół zbudowany był zapewne na początku XVII w. przebudowany w 1760 r., ozdobiony wewnątrz w 1873 r. i restaurowany w 1914 r. Orientowany. Ołtarz główny rokokowy z 2 połowy XVIII w.

Osada z epoki żelaza, okres późnorzymski (II-IV/V w. n.e.) w Toporowie

Osada z epoki brazu (ok. 1200-800r. p.n.e.) w Przywozie

Wartość zabytkową posiada również kaplica w Kraszkowicach wybudowana w 1892r., obecnie odremontowana, usytuowana na środku drogi wojewódzkiej nr 486.

TURYSTYKA

Elementem bazy towarzyszącej, umożliwiającym turystom korzystanie z walorów przyrodniczych, są na terenie Gminy Wierzchlas szlaki turystyczne: cztery rowerowe i cztery piesze.

Żółty szlak rowerowy EWI 5 „ Przełomu Krzeczowskiego” ma długość 20,5 km. Zaczyna się on w Kamionie. Jadąc z mostu na rzece Warcie na północny zachód, wjeżdżamy  do Toporowa. W miejscowości Ogroble szlak kończy swój bieg po gminie Wierzchlas.

Żółty szlak rowerowy EWI 6 „ Załęczańskim Łukiem Warty” ma długosć25,6 km. Rozpoczyna się on w Załęczu Wielkim a swój biegna obszarze gminy Wierzchlas podejmuje w Wiesagach. W Ogroblu pokonuje Wartę i dobiega do pierwszych zabudowań w Łaszewie. Dalej szlak biegnie przez gminę Pątnów.

Zielony szlak rowerowy EWI 2 „ Wierzchlas-Osjaków”. Ma długość 50 km. Rozpoczyna się w Wierzchlesie. Za Piechowem opuszcza teren gminy Wierzchlas i skrajem pól i lasów biegnie do Osjakowa. Ponownie podejmuje bieg na terenie gminy przy młynie Łykowe, biegnie przez las do Kraszkowic i przez Aleksandrówkę dociera do Przycłap, gdzie opuszcza teren gminy Wierzchlas.

Nadwarciański Szlak Bursztynowy – kolor pomarańczowy – element rowerowego szlaku o kategorii międzynarodowej, nawiązujący do pradziejowego, słynnego szlaku handlowego biegnącego z południa Europy nad Bałtyk. Znakowana część, z Parzymiechów do Rychłocic, ma długość 56,6km.

Szlak konny „ Częstochowa- Rychłowice”. Na teren gminy Wierzchlas wchodzi w Łaszewie Rządowym i biegnie na północ wspólnie z czerwonym szlakiem pieszym, W lesie, na wysokości Przycłap odbija na zachód, opuszcza teren gminy i kończy bieg w stadninie koni „ Wzgórze Koni” w Rychłowicach.

Żółty pieszy „Szlak Przełomu Warty przez Wyżynę Wieluńską” rozpoczyna się w Krzeczowie, tuż za mostem. Droga wiedzie początkowo dnem doliny Warty. Dalej szlak prowadzi przez Kamion i przebiega przez gminę Pątnów.

Czarny pieszy „Szlak Kurhanów Książęcych”. Krótki szlak łącznikowy. Rozpoczyna się w Łaszewie Rządowym, a swój bieg kończy w Przywozie za mostem.

Czerwony pieszy „Szlak Jury Wieluńskiej” jest bardzo długi biegnie z Wielunia do Działoszyna. Przecina gminę Wierzchlas w południowo zachodniej części.

Niebieski pieszy „Szlak Rezerwatów Przyrody” rozpoczyna się w gminie Siemkowice. Przez gminę Wierzchlas biegnie w Kamionie i Bronikowie.

Duzą atrakcją turystyczną jest także leśna ścieżka edukacyjna w miejscowości Mierzyce.

EDUKACJA:

Szkoły Podstawowe:

Szkoła Podstawowa w Kraszkowicach

Szkoła Podstawowa w Łaszewie

Szkoła Podstawowa w Mierzycach

Szkoła Podstawowa w Toporowie

Szkoła Podstawowa im. H. Sienkiewicza w Wierzchlesie

Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Strugach

Przedszkola:

Publiczne Przedszkole w Kraszkowicach

Publiczne Przedszkole w Mierzycach

Publiczne Przedszkole w Wierzchlesie

Gimnazja:

Publiczne Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Mierzycach

Publiczne Gimnazjum im. Bohaterów Września 1939 roku w Wierzchlesie

Gminna Biblioteka Publiczna w Wierzchlesie:

Filia w Kraszkowicach

Filia w Mierzycach

PARAFIE:

Parafia Rzymskokatolicka p.w. Św. Anny i Joachima w Kraszkowicach (Proboszcz Ks. Zdzisław Nogaj)

Parafia Rzymskokatolicka  p.w.   Św. Katarzyny (Proboszcz Ks.  Lucjan Szeliga)

Parafia Rzymskokatolicka  p.w.  Św. Kingi (Proboszcz Ks. Andrzej Chałupka)

Parafia Rzymskokatolicka  p.w. św. Mikołaja (Proboszcz Ks. Krzysztof Knurzyński)

Parafia Rzymskokatolicka p.w. Św. Franciszka z Asyżu (Proboszcz Ks. Marian Morga)

Parafia Rzymskokatolicka  p.w. Św. Jana Chrzciciela (Proboszcz Ks. Dariusz Tuczapski)

 Dworek w Kraszkowicach

 Kaplica zabytkowa pw. Sw. Anny w Kraszkowicach

 kapliczka w Kamionie

 Kosciol pw. Sw. Anny i Joachima W Kraszkowicach

 mlyn w Kochlewie

 mogily powstancow styczniowych w Mierzycach

 pomnik walk o most w Krzeczowie

źródło św. Floriana